Czystsza nad słońce – tekst
Czystsza nad słońce oczyszczenia czeka,
Idąc w poczet z grzesznemi;
Lubo jest Matką Boga i człowieka,
Panią nieba i ziemi:
Z Mojżeszowego wyjęta prawa,
Przecież na wywód w kościele stawa,
Wraz z niewiastami innemi.
Będąc bez grzechu, idzie na ofiarę,
Z pokorą do wywodu;
Kładzie na ołtarz Synogarlic parę,
Na okup swego Płodu:
Niesie na ręku Matka jedyna,
Swego i oraz Boskiego Syna,
Zbawcę ludzkiego narodu.
Symeon stary Boga błogosławi,
Widząc go w tej dziecinie;
Szczęśliwaś Matko, że twój Syn świat zbawi,
Że masz Boga w rodzinie:
Więc teraz Panie wypuść mnie z ciała,
Gdy cię już dusza moja widziała,
W tej pożądanej godzinie.
Zwycięża pychę, Maryi pokora,
Wyniosłość bierze w pęta;
Gdy oczyszczenie ta przyjmuje, która
Bez zmazy jest poczęta:
Dała nam przykład Królowa nieba,
Jak się w pokorze ćwiczyć potrzeba;
Więc zgiń hardości przeklęta!
Interpretacja
Symbolika czystości i pokory Maryi
Pieśń „Czystsza nad słońce” otwiera się metaforą czystości Maryi, która jest przedstawiona jako jaśniejsza i bardziej nieskalana niż samo słońce. Ta hiperboliczna porównanie podkreśla wyjątkowość Maryi w kontekście ludzkiej kondycji. Mimo że jest Matką Boga i człowieka oraz Panienką nieba i ziemi, uczestniczy w rytuale oczyszczenia przewidzianym dla grzesznych. W ten sposób Maryja staje się wzorem pokory, poddając się prawu, które teoretycznie nie dotyczy jej bezgrzesznej natury. Jej postępowanie jest świadectwem gotowości do podporządkowania się Bożym nakazom, nawet gdy wydają się one nieadekwatne do jej świętości.
W kontekście chrześcijańskiej teologii, Maryja jest często przedstawiana jako wzór cnót, a jej bezgrzeszność jest fundamentem dla dogmatu o Niepokalanym Poczęciu. Pieśń podkreśla ten aspekt, wskazując na jej wyjątkową pozycję w historii zbawienia, ale jednocześnie na jej głęboką skromność i posłuszeństwo wobec Bożych praw. To połączenie boskości i ludzkości w jednej osobie jest kluczowe dla zrozumienia roli Maryi w chrześcijaństwie.
Ofiara Maryi i jej uniwersalne znaczenie
W dalszej części pieśni Maryja przynosi ofiarę w świątyni, składając na ołtarz „Synogarlic parę”, co jest odniesieniem do żydowskiego rytuału oczyszczenia po narodzinach dziecka. Symbolika tej ofiary jest dwuznaczna: z jednej strony jest to pokorne podporządkowanie się prawu Mojżeszowemu, z drugiej zaś strony, Maryja niesie na ręku Jezusa, który jest prawdziwą ofiarą – Zbawicielem ludzkości. Przez ten gest Maryja prefiguruje przyszłą ofiarę Chrystusa na krzyżu, która będzie ostatecznym aktem zbawienia dla wszystkich ludzi.
W kontekście tej pieśni, ofiara Maryi jest zarówno literalna, jak i symboliczna. Podkreśla ona rolę Maryi jako pośredniczki między ludzkością a Bogiem, a także jako matki, która ofiarowuje swojego syna dla dobra świata. Ten akt jest wyrazem najwyższej miłości i poświęcenia, które są centralne dla chrześcijańskiego rozumienia cnoty i zbawienia.
Spotkanie z Symeonem i mesjanistyczne oczekiwanie
W pieśni pojawia się również postać Symeona, starca, który błogosławi Boga, widząc w dziecięciu Jezusie spełnienie mesjanistycznych proroctw. Spotkanie to jest kulminacyjnym momentem, w którym Symeon doznaje spełnienia swoich życiowych oczekiwań, a Maryja jest świadkiem tego wydarzenia. Symeon wypowiada słowa „Nunc dimittis”, które w tradycji chrześcijańskiej stały się hymnem dziękczynnym za dar widzenia Mesjasza.
W pieśni Symeon reprezentuje całe pokolenie oczekujące na przyjście Zbawiciela. Jego błogosławieństwo i prośba o uwolnienie od cielesności po doświadczeniu spotkania z Mesjaszem, podkreślają wagę tego wydarzenia w historii zbawienia. Maryja, będąc częścią tej sceny, łączy w sobie zarówno ludzkie oczekiwanie na zbawienie, jak i boską obecność w postaci swojego syna, Jezusa.
Triumf pokory nad pychą
Końcowa strofa pieśni kontrastuje pokorę Maryi z pychą, która jest przedstawiona jako wada, którą pokora może pokonać. Maryja, przyjmując oczyszczenie, staje się przykładem dla wszystkich wierzących, pokazując, że prawdziwa wielkość leży w uniżeniu i posłuszeństwie wobec Boga. Jej postawa jest antytezą do pychy, która w chrześcijańskiej etyce jest uważana za korzeń wszelkiego zła i grzechu pierworodnego.
Przez ten kontrast pieśń przekazuje uniwersalne przesłanie o sile pokory i potrzebie odrzucenia pychy. Wzór Maryi jest tutaj przedstawiony jako droga do duchowego oczyszczenia i zbliżenia się do Boga. W ten sposób pieśń nie tylko oddaje cześć Maryi, ale również służy jako przewodnik duchowy, zachęcając do naśladowania jej cnót w codziennym życiu wierzących.
