Już idę do grobu smutnego – tekst
Już idę do grobu smutnego, ciemnego
Gdzie będę przebywać aż do dnia sądnego
Gdzie możni królowie kości swe składają
Książęta, panowie w proch się obracają.
W tę podróż odchodzę nie biorąc nic z sobą
W postaci okrytej śmiertelną żałobą
Tylko cztery deski, licha ciemna szata
To cała wysługa mizernego świata.
Już słońce i księżyc świecić mnie przestaną
Robactwo z gnilizną tu przy mnie zostanie
W jaskinie podziemne śmierć wszystkich ukryła
Toż samo i ze mną nędzną uczyniła.
Już od was odeszłam i żegnam się z wami
Ojcze, matko razem z braćmi i siostrami
Żegnam się z córkami, synami i sąsiadami
I z całą familiją i z przyjaciołami.
Żegnam się z wami, wy zdrowi zostawajcie
A o duszy mojej nie zapominajcie!
Łaskawym sąsiadom dziękuję stokrotnie
Że na mój pogrzeb przybyli ochotnie.
Niech wszystkim Bóg płaci zdrowiem i fortuną
Nagradza i wspiera niebieską koronę
Otrzyjcie łzy z oczu utulcie żałości
Żyjcie mi w pokoju w niebieskiej światłości.
Interpretacja
Refleksja nad przemijaniem i równością wobec śmierci
Pieśń „Już idę do grobu smutnego” otwiera się mocnym obrazem śmierci jako nieuchronnego przeznaczenia każdego człowieka. Wers „Gdzie będę przebywać aż do dnia sądnego” odnosi się do chrześcijańskiej koncepcji zmartwychwstania i ostatecznego sądu. Wskazuje to na głęboką świadomość, że śmierć jest tylko etapem w dłuższej podróży duszy. Z kolei równanie „możnych królów” z „książętami, panami”, którzy „w proch się obracają”, podkreśla uniwersalność śmierci, która nie rozróżnia statusu społecznego czy bogactwa. Wszyscy, bez względu na pozycję, stają się równi w obliczu śmierci, co przypomina o próżności dążeń ziemskich i przemijalności władzy.
W tych początkowych wersach pieśni pojawia się również motyw vanitas, czyli próżności. Podkreślenie, że do grobu nie można zabrać żadnych dóbr materialnych, a jedynie „cztery deski” i „licha ciemna szata”, służy jako przypomnienie o tym, że doczesne bogactwa i przywiązanie do nich są bez znaczenia w kontekście wieczności. To przesłanie ma na celu skłonienie słuchacza do refleksji nad własnym życiem i tym, co naprawdę ma wartość.
Osobista podróż śmierci i odłączenie od świata
Śmierć jest przedstawiona jako osobista podróż, w której zmarły odchodzi „nie biorąc nic z sobą”. Obraz „postaci okrytej śmiertelną żałobą” jest silnym symbolem odłączenia od życia i wejścia w stan samotności po śmierci. W tej pieśni śmierć jest nie tylko fizycznym, ale i duchowym przejściem, gdzie zmarły zostaje odcięty od wszystkiego, co znał za życia – od światła słońca i księżyca, które „świecić mnie przestaną”, aż po towarzystwo bliskich i znajomych.
Wspomnienie „robactwa z gnilizną”, które „tu przy mnie zostanie”, jest brutalnym przypomnieniem o fizycznej degradacji ciała po śmierci. To kontrastuje z duchowym aspektem istnienia i podkreśla przemijalność ludzkiego ciała. Mimo że śmierć jest często tematem tabu, pieśń ta bezpośrednio mierzy się z jej realiami, co może służyć jako przestroga przed nadmiernym przywiązaniem do cielesności.
Pożegnanie z bliskimi i społecznością
W kolejnych zwrotkach pieśni pojawia się motyw pożegnania z rodziną i społecznością. „Już od was odeszłam i żegnam się z wami” to wyraz świadomości, że śmierć rozdziela ludzi, którzy pozostają w świecie żywych. Pożegnanie z „ojcem, matką razem z braćmi i siostrami” oraz z „córkami, synami i sąsiadami” jest wyrazem głębokiej więzi, jaką zmarły miał z tymi osobami, a także uświadomieniem sobie, że śmierć oznacza koniec tych relacji w ich dotychczasowej formie.
W tym kontekście, pieśń może być interpretowana jako przypomnienie o wartościach takich jak rodzina i przyjaźń, które są ważne w życiu każdego człowieka. Zwrócenie się do „zdrowych”, którzy zostają, z prośbą o pamięć i modlitwę za duszę zmarłego, wskazuje na wiarę w trwanie duchowego związku poza granicami śmierci. To również przypomnienie o konieczności pielęgnowania wspomnień i dziedzictwa tych, którzy odeszli.
Podziękowanie i nadzieja na nagrodę pośmiertną
Podziękowanie „łaskawym sąsiadom”, którzy „na mój pogrzeb przybyli ochotnie”, jest wyrazem wdzięczności za okazane wsparcie i solidarność w ostatniej drodze. W kulturze, w której pieśń powstała, obecność na pogrzebie była ważnym aktem społecznym, który wyrażał szacunek dla zmarłego i jego rodziny. Wyrażenie nadziei, że Bóg wynagrodzi obecnych „zdrowiem i fortuną”, a także „niebieską koroną”, odnosi się do chrześcijańskiej wiary w życie wieczne i nagrodę za dobre uczynki.
Ostatnie wersy pieśni, które zachęcają do otrzeć łzy i żyć w pokoju, są wyrazem pocieszenia dla tych, którzy żałują. Mówiąc „żyjcie mi w pokoju w niebieskiej światłości”, zmarły wyraża życzenie, aby jego bliscy znaleźli ukojenie w wierze i nadziei na ponowne spotkanie w zaświatach. To przesłanie ma na celu przynieść ulgę w bólu i wskazać drogę do przyszłego, duchowego zjednoczenia.
Już idę do grobu smutnego – tłumaczenie na angielski
I’m now heading to the grave so somber, so dark,
Where I shall dwell until the Judgment Day’s mark.
Where mighty kings lay down their bones to rest,
Princes and lords turn to dust, as is nature’s behest.
I depart on this journey taking nothing in hand,
In a form shrouded in mortal grief’s band.
Only four planks, a poor dark robe for my frame,
That’s all the meager world’s service can claim.
The sun and the moon will cease to shine on me,
Vermin and decay will remain here, you see.
Into underground caverns death hides us all away,
The same has it done with me, wretched, this day.
I’ve left you now and bid you all farewell,
Father, mother, with siblings, in this tale I tell.
I say goodbye to daughters, sons, and neighbors near,
To the whole family and friends I hold dear.
Farewell to you, you who in health remain,
And forget not my soul, in your thoughts let it reign!
To kind neighbors, I thank you a hundredfold,
For attending my funeral with spirits bold.
May God repay you all with health and fortune’s smile,
Reward and support you with a heavenly crown’s style.
Wipe the tears from your eyes, soothe the sorrow you bear,
Live in peace and in heavenly light’s care.
