W żłobie leży – tekst
W żłobie leży, któż pobieży
Kolędować Małemu?
Jezusowi, Chrystusowi,
Dziś nam narodzonemu?
Pastuszkowie przybywajcie,
Jemu wdzięcznie przygrywajcie,
Jako Panu naszemu.
My zaś sami z piosneczkami
Za wami się śpieszmy,
I tak tego, maleńkiego,
Niech wszyscy zobaczmy:
Jak ubogo narodzony,
Płacze w stajni położony,
Więc go dziś ucieszmy.
Naprzód tedy, niechaj wszędy
Zabrzmi świat w wesołości,
Że posłany nam jest dany
Emmanuel w niskości!
Jego tedy przywitajmy,
Z aniołami zaśpiewajmy
Chwała na wysokości!
Witaj, Panie, cóż się stanie,
Że rozkosze niebieskie
Opuściłeś a zstąpiłeś
Na te niskości ziemskie ?
Miłość moja to sprawiła,
By człowieka wywyższyła
Pod nieba emipryjskie.
Przecz w żłóbeczku, nie w łóżeczku,
Na sianku położony.
Precz z bydlęty, nie z panięty,
W stajni jesteś złożony.
By człęk sianu przyrónany,
Grzesznik bydlęciem nazwany
Przeze Mnie był zbawiony.
Twoje państwo i poddaństwo
Jest świat cały, o Boże
Tyś polny kwiat, czemuż Cię świat
Przyjąć nie chce, choć może?
„Bo świat doczesne wolności
Zwykł kochać, Mnie zaś w złości
Ściele krzyżowe łoże”.
W Ramie głosy pod niebiosy
Wzbijają się Racheli
Gdy swe syny bez przyczyny
W krawej widzi kąpieli
„Większe Mnie dla nich kąpanie
W krwawym czeka oceanie
Skąd niebo będą mieli”
Trzej Królowie, monarchowie
Wschodni kraj opuszczają
Serc ofiary z trzema dary
Tobie Panu oddają
„Darami się kontentuje,
Bardziej serca ich szacuję
Za co niebo niech mają”
Interpretacja
Znaczenie tytułu i centralnego motywu kolędy
Kolęda „W żłobie leży” to jedna z najbardziej znanych i cenionych polskich pieśni bożonarodzeniowych, której słowa pełne są głębokiej symboliki. Tytuł utworu bezpośrednio odnosi się do miejsca narodzin Jezusa Chrystusa, który według tradycji chrześcijańskiej przyszedł na świat w ubogiej stajence i został położony w żłobie. Żłób, będący pojemnikiem na paszę dla zwierząt, w kontekście tej kolędy, staje się symbolem pokory i prostoty, z jaką Bóg objawił się ludzkości.
Centralny motyw kolędy, czyli narodzenie się Boga w postaci małego dziecka, ma na celu ukazanie miłości Stwórcy do ludzi. W kontekście chrześcijańskim, narodziny Jezusa są początkiem realizacji planu zbawienia, a żłób staje się metaforą mostu łączącego boskość z ludzkością. W ten sposób kolęda przypomina wiernym o uniżeniu, jakie Bóg podjął, aby zbliżyć się do człowieka i odkupić jego grzechy.
Przesłanie i wezwanie do wspólnoty
W pierwszej zwrotce kolędy znajduje się wezwanie do pastuszków, aby przyszli i kolędowali Maleńkiemu, co ma wymiar symboliczny. Pastuszkowie reprezentują prostych ludzi, pasterzy, którzy jako pierwsi otrzymali wieść o narodzeniu Zbawiciela. Wezwanie do nich jest jednocześnie zaproszeniem dla każdego człowieka, bez względu na jego społeczny status, do uczestnictwa w radosnym wydarzeniu narodzin Jezusa.
W dalszej części kolędy autor pieśni zachęca wszystkich, aby z piosenkami i radością poszli zobaczyć nowo narodzonego Mesjasza. To przesłanie podkreśla uniwersalność wydarzenia Bożego Narodzenia i wzywa do wspólnotowego świętowania tego cudu. Wspólna radość i śpiew są wyrazem jedności wiernych wokół nowonarodzonego Króla i stanowią istotny element tradycji bożonarodzeniowej.
Ubóstwo narodzenia jako nauka pokory
W kolejnych zwrotkach kolęda „W żłobie leży” zwraca uwagę na ubóstwo warunków, w jakich przyszedł na świat Jezus. Miejsce Jego narodzenia – stajnia, żłób, siano – to elementy, które kontrastują z oczekiwaniami na majestatyczne przyjście Mesjasza. Ta skromność ma na celu nauczenie wiernych pokory i wskazanie, że prawdziwa wielkość nie jest związana z bogactwem materialnym, lecz z duchową postawą.
Ubóstwo narodzenia Jezusa jest również przypomnieniem, że Bóg nie potrzebuje zewnętrznych oznak władzy, aby objawić swoją miłość do ludzi. Przez wybór tak skromnego miejsca na swój pierwszy dom na ziemi, Chrystus pokazuje, że jest blisko wszystkich, szczególnie tych najmniejszych i potrzebujących. To przesłanie ma na celu zachęcić wiernych do refleksji nad własnym życiem i do zwrócenia uwagi na potrzeby innych.
Emmanuel – Bóg z nami
W kolędzie pojawia się również imię „Emmanuel”, co w języku hebrajskim oznacza „Bóg z nami”. To wyrażenie podkreśla jedną z centralnych prawd wiary chrześcijańskiej, mianowicie, że Bóg stał się człowiekiem i zamieszkał wśród ludzi. Przez wcielenie się w osobę Jezusa Chrystusa, Bóg pokazał, że pragnie być blisko każdego człowieka, dzielić jego codzienne doświadczenia, radości i troski.
Wspomnienie o Emmanuelu w kolędzie jest wezwaniem do uwielbienia i dziękczynienia za dar Bożej obecności. „Chwała na wysokości” to fraza, która wyraża radość z tego, że Bóg zechciał podzielić ludzki los. W ten sposób kolęda przypomina, że Boże Narodzenie nie jest tylko historycznym wydarzeniem, ale także aktualną i osobistą prawdą o obecności Boga w życiu każdego wierzącego.
Symbolika darów i ofiar
Ostatnie zwrotki kolędy nawiązują do wizyty Trzech Króli, którzy przynoszą Jezusowi dary: złoto, kadzidło i mirrę. Te dary mają głębokie znaczenie symboliczne – złoto jako symbol królewskości, kadzidło jako znak boskości, a mirra, używana przy balsamowaniu, jako zapowiedź męki i śmierci. Przez te dary kolęda ukazuje, kim jest nowonarodzony Chrystus: Królem, Bogiem i Zbawicielem.
W kontekście kolędy dary Trzech Króli są również zachętą do osobistego ofiarowania siebie. Wierni są wezwani do tego, aby nie tylko materialnie, ale przede wszystkim duchowo ofiarować swoje serca Jezusowi. To przesłanie podkreśla, że najcenniejszym darem dla Boga jest człowiek i jego miłość. W ten sposób kolęda „W żłobie leży” staje się nie tylko opowieścią o narodzinach Jezusa, ale również przypomnieniem o konieczności osobistego zaangażowania w relację z Bogiem.
W żłobie leży – tłumaczenie na angielski
In a manger lies, who will hasten
To carol to the Little One?
To Jesus, to Christ,
Born to us today?
Shepherds, come forth,
Play gratefully to Him,
As to our Lord.
We ourselves with little songs
Let us hurry after them,
And so, this tiny one,
Let us all see:
How poorly born,
Crying, laid in a stable,
So let us cheer Him today.
First, then, let everywhere
Resound with joy,
That sent to us is given
Emmanuel in humility!
Let us greet Him,
And with the angels let us sing
Glory in the highest!
Welcome, Lord, what will happen,
That heavenly delights
You left and descended
To these earthly lowliness?
My love has done this,
To exalt man
Under the empyrean of heaven.
Why in a manger, not in a little bed,
Laid on hay.
Away from cattle, not from ladies,
In a stable you are laid.
So that man, akin to hay,
A sinner called by cattle
By Me was saved.
Your kingdom and subjection
Is the whole world, O God
You are the field flower, why does the world
Not accept You, though it might?
„For the world loves temporal freedom,
Me in malice
Lays a cross bed.”
In Rama voices to the heavens
Are raised by Rachel
When her sons without cause
She sees in a bloody bath
„Greater for them is the bathing
In a bloody ocean awaiting
From which they will have heaven”
Three Kings, monarchs
Leave the eastern land
Hearts’ offerings with three gifts
To You, Lord, they give
„With gifts He is contented,
Their hearts I value more
For which let them have heaven”